De veelzijdigheid van pergola’s

Tekst en fotografie: Roeland Vranckx

De Egyptenaren bouwden in 2000 v. Chr. pergola’s om druivenranken te leiden en schaduwhoekjes te creëren. Sindsdien hebben deze constructies nooit aan populariteit ingeboet. Integendeel. Pergola’s blijven een der meest gegeerde architectonische tuinobjecten aller tijden.

Het succes van een pergola is eerder van psychologische dan van praktische aard. Zoals een haag de tuin in de breedte afschermt, zo suggereert een pergola een afbakening in de hoogte. Een pergola is als ‘een hand boven de ogen houden’: hij creëert dieptewerking en ruimtelijkheid. Door een tuingedeelte te overkoepelen ontstaat er een intieme en beschutte buitenkamer waarin het knusser vertoeven wordt.

INPLANTING AFWEGEN

● PERGOLA TEGENAAN DE GEVEL: UITBREIDING WONING

Gevel- en tuinmuren, die een tuin begrenzen, bieden de ideale houvast voor een pergola. De pergolaliggers kunnen tegenaan muurwanden worden geschroefd. Een pergola transformeert uw tuinterras in een sfeervolle leefkamer in ‘openlucht’. De woonkamer lijkt door te lopen in de tuin en vice versa. Een pergola verbindt huis en tuin met elkaar, beschermt tegen zon- en wind en voorkomt ongewenste inkijk.

● VRIJSTAANDE PERGOLA: TERRAS IN DE LOMMER

Een pergola kan ‘vrij’ in de tuin worden ingeplant. Indien het bouwwerk centraal in de tuin wordt geplaatst, zal het de gehele tuin echter overheersen en domineren. U implementeert de pergola daarom liefst in een onsymmetrisch patroon, bijv. langsheen de tuinrand. Tracht de constructie verdoken op te stellen, maar duw hem niet volledig op de achtergrond. Pergola’s, prielen of tuinbogen hebben immers een decoratieve waarde.

● LOOFGANG: PERGOLA OVERHEEN TUINPAD

Een kaderwerk dat een tuinpad in de langsrichting volgt, creëert een bijzonder tunneleffect. De onderdoorgang zal als een verbindende ‘ketting’ tussen twee tuindelen fungeren. De wandelaar wordt van de ene ruimte in de andere geleid. Het besloten gevoel van onderdoor een loofgang te kuieren, om daarna weer onder ‘de blote hemel’ uit te komen, is uniek. Op het einde van de loop- en zichtas kan een eye-catcher prijken in de vorm van een sierlijke vaas, zonnewijzer, fontein of kunstobject.

DOORDACHTE KEUZES

● CONSTRUCTIE: NIET TE DIK NOCH TE DUN

Een vrijstaande pergola is opgebouwd uit een verticale steunpalen waarop horizontale dwarsbalken worden gemonteerd. De constructie mag niet te ‘zwaarlijvig’ ogen. Kies daarom liefst voor fijne en dunne constructiematerialen, eerder dan voor plompe steunbalken en dwarsliggers. Een te ‘magere’ constructie geeft eveneens geen bevredigende aanblik.

Een pergola moet voldoende hoog en breed zijn. Palen van 3 meter hoogte (waarvan 50-60cm in de grond) maken dat u er comfortabel onderdoor kan lopen. U geeft de twijgen van klimplanten dan ook de kans wat af te hangen.

● UNIFORMITEIT MET WONING EN TUIN

De pergolastijl en materiaalkeuze moeten optisch en architectonisch met de andere tuindelen en de woning overeenstemmen. De vorm en -kleur zijn idealiter een afgeleide van de bestaande verhardingspatronen en de belijningen van de tuin. Stem het ontwerp eveneens af op de architectuur van de woning (inplanting van ramen en deuren, tegels, hoogte van het plafond) zodat de harmonieuze overgang van interieur naar exterieur wordt gemaximaliseerd.

● UITVOERING: KEUZE TE OVER

Het meest gegeerde materiaal om een pergola te construeren is hout. Hout heeft een rustiek karakter, is zeer polyvalent in gebruik en kan in elk tuingenre worden geïntegreerd. Desgewenst kan u het hout beitsen met een kleurenverf (bv. in de kleur van de raam- of deurprofielen). Voor gedurfde tuinconcepten lenen industriële materialen (rioolbuizen, golfplaten, betonijzer, buisstaal,…) zich uitstekend. Tracht rekening te houden met de draagkracht van de constructie. Volwassen klimplanten kunnen met loof en twijgen honderden kilo’s wegen en bij windvlagen de pergola doen krombuigen.

● VORMENTAAL: LESS OR MORE

Een pergola kan in een strakke of slingerende, geometrische of speelse, open of gesloten vorm worden gekneed met een plat, spits of golvend dak. Tracht niet alle zijden van de pergola af te dichten maar behoudt, zoals ramen in een gevel, openingen. Van daaruit kan u een blik op de tuin werpen. De constructie behoudt dan eveneens zijn transparantie en elegantie. In klassieke tuinen kan een pergola worden versierd met vormelijke ‘fantasietjes’ (bijv. decoratieve inkepingen) terwijl u in minimalistische tuinen de vormentaal liefst sober houdt.

PERGOLA ALS PLANTENSTEUN

Het latwerk biedt een ideale houvast om klimplanten te leiden of om ‘hanging baskets’ aan op te hangen . Doorgaans opteert men voor welriekende en rijk bloeiende klimmers. Klimplanten filteren zonnestralen en toveren een attractieve schakering van schaduw- en zonnevlekjes op de ondergrond. Rosa ‘New Dawn’, Akebia-, Vinifera-, Wisteria-, Clematis-, Lonicera- en Passifloravariëteiten zijn de toppers.

U kan één klimplantensoort aanplanten of meerdere soorten, die op verschillende tijdstippen bloeien en door elkaar heen groeien. Kies niet voor zware en snelle groeiers op lichte constructies en vice versa.

Verschillende haag- en boomsoorten, zoals haagbeuk of linde, kunnen perfect in vorm worden geleid en een pergola in een groen jasje steken.