De tuin als totaalproject

Tuinontwerper Roeland Vranckx van Tuinen Vranckx uit Geel is om meerdere redenen trots op deze tuin bij een nieuwbouwwoning in Veerle-Laakdal. Er is een goed evenwicht gevonden tussen de strakke vormen en harde materialen en de lossere beplanting. De tuin is vrij apart qua materiaalgebruik, dat goed aansluit bij de materialen van de woning. En vooral heeft de ontwerper de hele tuin tot in de kleinste details kunnen ontwerpen en uitwerken: tuinpoort, schutting, brievenbus en zelfs de terrasmeubelen.

Het illustreert volgens Roeland Vranckx, wiens grootvader destijds met het bedrijf begon, dat van de tuinontwerper en -aannemer tegenwoordig veel méér verwacht wordt dan een plannetje waarin het terrein een vorm krijgt en beplant wordt. “Tuinen worden misschien wat eenvoudiger qua opzet, basis en vorm, maar sfeer en beleving worden des te belangrijk. De aankleding, omranding, opvulling, detaillering… maken dan het verschil. Het is een beetje vergelijkbaar met een architect die bij het ontwerp van de woning aandacht heeft voor het ‘totaalplaatje’ en al gedeeltelijk het interieur gaat bepalen, meer in samenhang met het gebouw, ramen en muren, lichtinval... Als tuinarchitect wil ik ook zo’n ‘holistische’ totaalvisie aanbieden. Als de klant merkt dat je mooi detailwerk levert en de realisatie hun verwachtingen overstijgt, dan win je als tuinaannemer vertrouwen, en dan kan je extra ideeën gaan presenteren. We voelen ons erg voldaan en zien het harde werk bevestigd, als we de tuin tot in het kleinste detail mogen vormgeven.”

VOORTUIN: AANDACHT VOOR ACHITECTURALE DETAILS

De voorgevel van de woning wordt gedomineerd door de brede garage, waardoor de voordeur een beetje verborgen ligt. “We hebben de voordeur geaccentueerd en uit haar isolement gehaald door een breed pad met langgerekte trappen en een hedendaagse pergolaconstructie.” Trappen waren noodzakelijk om het hoogteverschil van 50 cm tussen straat en voordeur op te vangen. “Het is als ontwerper altijd een uitdaging om met trappen te kunnen werken. Niet alleen puur functioneel om een hoogteverschil op te vangen, maar ook als een belangrijk vormelijk element. Hier lopen de trappen niet ‘braafjes’ in één lijn naar de voordeur, maar in een verspringend en langgerekt verband. Dat is een vrij ongewone en niet voor de hand liggende schikking, maar het vormt een mooi contrast met het kubistische en minimalistische gebouw.”

Voor de trappen en de verharding werd gekozen voor tegels en klinkers in gevlamde en geborstelde basalt-natuursteen in langgerekte stroken die de zichtlijnen en de perspectiefwerking versterken. “Trappen in natuursteen zijn weliswaar duurder dan trappen in betonmaterialen. Wij vinden beton echter zwaar overgehyped in tuinen. Het verliest snel zijn nette en strakke uitzicht. Het vergroent, wordt vuil, het inwendige grindgranulaat wordt na verloop van tijd zichtbaar… Niets degelijker dan een gebakken kleiklinker, natuursteen of ook keramische producten die nu sterk in opmars zijn.” De basalttegels worden gecombineerd met leisteenschijfjes. “Deze ogen ruw en natuurlijk in contrast met de strakke woning en de strakke verharding. Bovendien kan je er planten in zetten, zoals bijvoorbeeld kattenkruid (Nepeta), varens, siergrassen, maar ook bloembollen.”

Parallel aan het pad naar de voordeur ligt een lange verhoogde plantbak in gepoederlakt metaal. Ook voor de plantbak langs de oprit, voor de pergola en de omranding van de tuinpoortjes werd hetzelfde materiaal gebruikt. “We werken graag met metaal in de tuin. Het is strak, duurzaam en onderhoudsvriendelijk. Plaatmateriaal kan ook in lange lengtes worden geplaatst waardoor bijna naadloze muren en wanden ontstaan. De plantbakken werden in betonblokken opgemetseld, waarop metalen platen zijn gekleefd. Ze hebben dezelfde kleur als de garagepoort en de ramen en deuren. Dit geeft eenheid in verscheidenheid en een symbiose tussen huis en tuin, iets wat elke tuinaannemer nastreeft. Onderaan de plantbak langs de oprit werd een onopvallende L-vormige uitstulping voorzien in de wand, met een verdoken ledstrip werd gekleefd die de oprit indirect zacht uitlicht.”

Een opvallend element is de brievenbus in natuursteen die verwerkt is in de metalen bloembak langs de oprit. “Noem het gerust de kers op de taart. Al te vaak wordt de esthetiek van een brievenbus over het hoofd gezien. Een voortuin kan daarmee staan of vallen. Hierin de klant begeleiden, vind ik een must. Wijzelf hebben een hele kaft met voorbeelden en schetsen en laten het niet na om de klant alle mogelijkheden te tonen.”

Een bijzonder element in de voortuin is de elegante metalen pergola. Hij fungeert hier niet als steun voor klimplanten maar als een vormelijk element dat de bezoeker begeleidt naar de voordeur. “Veel mensen denken bij een pergola nog altijd aan een houten balkenconstructie met een rozelaar eroverheen. De toepassingen van pergola’s zijn nochtans enorm veelzijdig, de vormelijke effecten die ermee worden bekomen zijn fantastisch. Een pergola suggereert een plafond en is een uitgelezen instrument om huis en tuin met elkaar te verbinden, om privacy te creëren of ruimtes intiemer te maken. Een pergola is een veelzijdig object: men kan er verlichting in verwerken, een regengordijn of fontein integreren, met klimplanten laten overgroeien, gebruiken om een schommel of een hangmat aan op te hangen, met een schaduwdoek… De pergola heeft de maat van het deurprofiel. Dit profiel loopt in gelijke maatvoering in de tuin door. De bezoeker, die over het pad naar de voordeur loopt, wordt geprikkeld en voelt zich meer ‘beschut’. Het is een beetje te vergelijken met een bomendreefje. De pergola maakt de entree meer uitnodigend. Het spel van licht en schaduw van de pergola, dat ontstaat als de zon schijnt en schaduwlijnen op de verharding vallen, maakt de voortuin levendiger. Wanneer de verticale schachten ’s avonds worden opgelicht met grondspots, geeft dit een bijzonder schouwspel.”

ACHTERTUIN: OP MAAT VAN DE KLANT

De achtertuin ligt drie trappen lager dan het vloerniveau van de woning, een niveauverschil dat wordt overbrugd door lange vlakken en brede trappen in arduin, om een zachtere en minder bruuske overgang naar het gazon en de tuin te bekomen. Aansluitend bij het terras ligt een brede, iets verhoogde plantenstrook met een gemengde beplanting van struiken, vaste planten, siergrassen en varens. Op het terras zelf werd een roodbladige Japanse esdoorn geplant.

 “Het mooiste zicht op de tuin heeft men vanaf het poolhouse achteraan in de tuin. Dan ziet men over het zwembad op de woning, met aansluitend de trappen en niveaus van de verschillende terrassen. Vanaf het terras tegen de woning, beleeft men het vormelijk spel van de trappen minder. Het is bijna altijd mooier om vanaf het laagste punt in een tuin op trappen te kijken, dan vanaf het hoogste punt. Vaak wordt dit vergeten. Daarom maken we het liefst tuinen waar het grondniveau, van de woning tot de achtertuin, omhoog loopt.”

De achtertuin wordt door enkele zuilvormige eiken en taxushagen gedeeltelijk in twee ruimtes opgesplitst. “Zo ontstaat een beetje spanning en een kamergevoel, hoewel de blik op het zwembad en het poolhouse achteraan in de tuin volledig openblijft, zoals de klant uitdrukkelijk wenste. We proberen zwembaden zoveel mogelijk in de achtergrond en zelfs wat verdoken te plaatsen. Het is fijner om te zwemmen in een intiemere ruimte, omgeven door groen, dan midden in het gazon. Zwemvijvers zijn meestal minder storend, ze weerkaatsen lucht, scheppen levendigheid en trekken natuur aan… Ook hier hebben we geprobeerd om het zwembad, dat vrij open ligt, toch zoveel mogelijk in te kaderen. De rand van het zwembad in grijze basalttegels loopt bijvoorbeeld naadloos over in het terras bij het poolhouse. Ook hebben we de wanden van het poolhouse verbreed en doorgetrokken in de tuin met een houten wand in smalle latjes van padouk.” De storende draadconstructie die het zwembadgedeelte afsluit, is bedoeld als veiligheid en verdwijnt over enkele jaren als de kinderen wat groter zijn. Voor de kinderen is er verder een aparte ‘kindertuin’ voorzien, met een trampoline, speelhuisje en speelgazon…

De tuinaannemer ontwierp ook het verlichtingsplan, de tuinpoort en het buitenmeubilair voor het poolhouse in witgelakt metaal en hout. “We vinden het nu eenmaal belangrijk dat alles tot in de kleinste details klopt, al kost deze passie ons vaak veel overredingskracht om de klant te overtuigen, en vele avonden en weekends extra werk… We hebben dat allemaal tot in het kleinste detail uitgetekend, uitgebreid met de klant besproken en op maat gemaakt. Maatwerk is uniek, het is ook veel steviger, degelijker en duurzamer en het kost vaak niet meer dan standaardproducten.”

BEPLANTING: EENHEID IN VERSCHEIDENHEID

Ondanks de relatief beperkte oppervlakte, zijn zowel in de voor- als achtertuin heel wat bomen geplant. Een aantal zuilvormige eiken, die in smalle vorm worden gesnoeid, lopen van de voor- tot in de achtertuin door. Verder een Japanse haagbeuk (Carpinus japonica), een nauwelijks bekende boom met prachtige hopvormige vruchten, die perfect is voor de kleinere (stads)tuin, en drie meerstammige Chinese vernisbomen of blazenbomen (Koelreuteria paniculata), een relatief kleinblijvende boom die in de zomer bloeit met grote gele pluimen en later bronskleurige blaasvruchtjes krijgt. Ook bij het terras aan het zwembad werd een meerstammige boom geplant, een Parrotia persica, een mooie grillige, relatief breed uitgroeiende struik met een schitterende paarsrode herfstverkleuring. “Meerstammige bomen zijn vandaag een echte rage. Hoe grilliger en onregelmatiger de vorm, hoe meer waard hij is. Vroeger werden dit soort bomen vaak als mislukte types beschouwd en afgezaagd. Boomkwekers die ze toevallig behielden, doen nu gouden zaken. Toch zie je bij deze trend vaak verkeerde en niet doordachte toepassingen. Men zet meerstammige beuk, haagbeuk, berk, els, esdoorn, christusdoorn,… lukraak in een vaak te kleine tuin, niet beseffend dat het uiteindelijk grote bomen zullen worden. Waardoor ze na enkele jaren moeten verwijderd worden.”

In de voortuin streefde Vranckx naar een kleurenharmonie tussen de beplanting en het metaal, de verharding en de gevelsteen. Zo combineerde hij het zwarte siergrasje Ophiopogon met in wolk gesnoeide lavendel en witte herfstanemonen. De verharding wordt verzacht door hoge en lage siergrassen, zoals Pennisetum ‘Little bunny’, Carex morowii, Miscanthus ‘Gracilimus’en Helictotrichon sempervirens, in combinatie met onder meer Gaura lindheimeri, Nepeta faassenii, Persicaria ‘Superba’ en Verbena bonariensis.

In de achtertuin gebruikte hij een grote variatie heesters en vaste planten in niet al te grote groepen met dezelfde planten. Zo plantte hij in de border tegen de houten tuinafsluiting bijvoorbeeld wit vingerhoedskruid (Digitalis ‘Alba’), in combinatie met onder meer schildblad (Darmera peltata), varens (Dryopteris filix-mas), Luzula sylvatica, Geranium ‘Biokovo’ en Viburnum rhytidophyllum. Elders plantte hij Persicaria ‘Alba’ en Molinia ‘Skyracer’, eikenbladhortensia’s (Hydrangea quercifolia) en in wolk gesnoeide Spiraea x arguta.