ACHTER DE COULISSEN
Hoe maak je een boeiend ontwerp voor een achtertuin van 10 m breed en maar liefst 50 m diep? Tuinarchitect Roeland Vranckx deelde deze met behulp van coulissen op in diverse tuingedeelten, elk met een eigen sfeer. Bij de competitie De Vlaamse Tuinaannemer 2021-2022 werd deze tuin in Lommel stad Geel bekroond met brons.
Tekst: Annemarie Görts
De coulissen bestaan uit schuttingen die op enkele plekken haaks op de lengterichting van de tuin staan. Ondanks deze schuttingen - die ten opzichte van elkaar verspringen - kun je vanaf de woning helemaal naar achter kijken. Het oog wordt daar ook als vanzelf naartoe getrokken door een krachtige zichtas. Dat zichtas precies door het midden van het perceel loopt is geen toeval, deze ligt in het verlengde van het keukeneiland in de woning. “Alles in het ontwerp is vertrokken vanuit het keukeneiland dat heel breed is, het is een heel opvallend element in het centrale woongedeelte. Daar vertoeven de eigenaren het meest”, vertelt de Roeland. Bij Vranckx Tuinarchitectuur is hij de derde generatie van de familie die zich bezighoudt met het creëren en onderhouden van mooie tuinen. “Een kind zou deze zichtas natuurlijk ook kunnen bedenken, het is eigenlijk super simpel. Dat zijn van die ontwerptrucjes die heel eenvoudig zijn maar wel vaak succes hebben. De link interieur, exterieur wordt natuurlijk gemaximaliseerd op die manier. Maar het zou saai zijn als je dat centrale pad niet gaat onderbreken. De bezoeker moet geprikkeld worden om de tuin in te wandelen.”
Venster
Een tuin die in één oogopslag te ontdekken valt, is niet erg spannend, vindt Roeland. Vandaar het idee om de lange, smalle tuin op te delen en met coulissen te werken. “Ook dit is een oud ontwerp trucje maar het heeft immer succes. We hebben hier niet gewerkt met klassieke hagen van beuken of buxus maar met schuttingen. In dat opzicht was het misschien vrij gedurfd om dat te verkopen aan de klanten. Maar door de schuttingen als coulissen te plaatsen blijft de ruggengraat van de tuin altijd behouden en het open zicht tot helemaal achteraan de tuin ook.” Bijkomend voordeel: door de coulissenwerking lijkt de tuin groter dan deze in werkelijkheid is.
Wat de tuin extra spannend maakt, is het venster in de schutting tussen het eerste en het tweede tuingedeelte. Het venster sluit precies aan op het watervlak van de verhoogde vijverbak naast het hoofdterras. “Deze vijverbak is gemaakt van zwart, glanzend aluminium. Het metaal weerkaatst de contouren van de speelse beplanting zoals Molinia, Verbena en Gaura, net als een spiegelend watervlak,”, verduidelijkt Roeland. Twee waterlopen en een tuinbeeld van een vrouw zittend op de vijverrand maken de waterpartij helemaal af. Door het venster heen kijkend kun je er vanaf het eerste tuingedeelte een glimp van opvangen. “Kadrering is een beetje mijn handelsmerk, ik houd ervan om dingen te omlijsten. Dat kan met een pergola of met een stalen kabel waar een klimplant over groeit, of letterlijk door een venster te maken in een schutting, of dat nou vierkant is, rechthoekig of langgerekt. Hierdoor wordt je tuin een levend schilderijtje.”
Schaduwdak
De tuin is niet alleen erg mooi maar ook heel praktisch. Voor het gezin met twee tienerdochters is het een heerlijke leeftuin: met een royaal eetterras, een gazon en een knusse loungehoek. Helemaal achterin – uit het zicht van de woning - ligt nog een moestuintje en een speelhoek met trampoline. Erg praktisch is het fietsenhok ter hoogte van het eetterras want zo hoef je met de fiets niet de hele tuin door. Dit fietsenhok valt amper op; is gemaakt van hetzelfde hout – en even hoog - als de twee coulissen die hier dwars op de lengterichting van de tuin staan. Dan is er ook nog een berging grenzend aan de loungehoek. Ook deze springt niet in het oog omdat hij één geheel vormt met de hoge, houten schuttingen rondom de loungehoek. ”Stel dat dat loungehoekje helemaal open zou zijn, dan zouden ze heel veel inkijk hebben. Daarom is die hoek een beetje intiemer gemaakt maar wel met een venster op de tuin. Tuinen zijn meestal het mooiste, vind ik persoonlijk, als je deze bekijkt van helemaal achteraan tot aan het huis.” De loungehoek oogt nog wat kaal maar dat zal niet lang meer duren. “Nu is er nog een open dak maar binnenkort komen er stalen kabels om de blauweregen en kiwi langs te leiden.” Zo’n schaduwdak van klimplanten wordt in België en Nederland te weinig toegepast, vindt de tuinarchitect. “Terwijl zo’n groen dak in zuiderse landen heel gebruikelijk is. Het is nochtans uiterst goedkoop en makkelijk. Slechts één weelderige klimplant geeft al een groots effect.”
Niet gemillimeterd
Ook bij het hoofdterras was extra privacy gewenst. Aan één kant van het terras is daarom een rij krentenboompjes geplant. De boompjes - opgekweekt op een (rechte) stam van 2 m hoog - zijn nog erg klein maar naarmate ze groter worden, zal het beeld veranderen. “Ze staan heel dicht bij elkaar, ik denk dat er maar een goede meter of 1,2 m tussen de stammen zit. Als bomen dicht bij elkaar staan, gaan de kruinen in elkaar groeien waardoor je hier een plafondwerking hebt bij het terras. Ook weren ze dan de inkijk van de buurwoningen.” Waarom Roeland hier gekozen heeft voor krentenboompjes? “Ze blijven relatief klein, hebben geen groots wortelgestel - dat spaart de verhardingen - en ze geven bloesems in het voorjaar. Verder hebben ze een mooie herfstverkleuring en eetbare krenten waar veel vogels op af komen.”
Een (klein blijvende) walnotenboom zorgt eveneens voor hoogte in de tuin, daarnaast zijn er veel ‘structuurdragende’ struiken, zoals een Japanse esdoorn en een Japanse kornoelje, en een grote variatie aan vaste planten. De beplanting is speels en afwisselend. Zo mogen de uitbundige zomerbloeiers Verbena bonariensis (ijzerhard) en Erigeron karvinskianus (muurfijnstraal) zich hier her en der uitzaaien. Allerlei wintergroene planten zorgen ervoor dat de tuin ook in de koude maanden aantrekkelijk oogt. In combinatie met siergrassen zoals Chinees prachtriet en pijpenstrootje - die in de winter opvallen door hun afgestorven, strokleurige halmen - geeft dat een maandenlang boeiend winterbeeld. Vanwege het groene, speelse karakter vindt Roeland dit project onconventioneel en ‘niet gemillimeterd’. “Althans, voor België is deze tuin niet zo voor de hand liggend. In Nederland zetten ze meer in op uiterst groen.”
Quotes
‘Een kind zou deze zichtas natuurlijk ook kunnen bedenken, het is eigenlijk super simpel.’
‘We hebben hier niet gewerkt met klassieke hagen van beuken of buxus maar met schuttingen.’
‘Voor België is deze tuin niet zo voor de hand liggend. In Nederland zetten ze meer in op uiterst groen.’
Meer ontwerptrucs van Roeland
* Het hoofdterras ligt niet pal bij de achtergevel maar iets verder in de tuin. Vanuit binnen beleef je de tuin zo optimaal omdat je niet uitkijkt op verharding en tuinmeubels maar op groen. Ook het hoofdterras is trouwens volledig omringd door groen.
* Om de tuin extra te vergroenen bestaat het eerste gedeelte van het pad uit
staptegels en -stroken gecombineerd met de wintergroene bodembedekker Waldsteinia ternata (goudaardbei).
* Voor een prikkelend beeld is het pad dat de centrale as in de tuin vormt, uitgevoerd in verschillende materialen: eerst gebakken klinkers, dan staptegels, vervolgens het hoofdterras en dan weer gebakken klinkers. De grote betontegels vormen hierbij een mooi contrast met de kleine klinkers.
<einde kader>
Bijschriften foto's
2 Het eerste tuingedeelte oogt extra groen omdat het pad bestaat uit stapstenen gecombineerd met de bodembedekker Waldsteinia (goudaardbei).
4 De centrale as in de tuin ligt precies in het verlengde van het kookeiland binnen.
5 De hoge schuttingen zorgen voor extra intimiteit in de loungehoek. Ook weren ze de inkijk van buurwoningen.
9 Een rij krentenboompjes zorgt voor hoogte en – op den duur – voor extra privacy bij het hoofdterras.
Tuin-paspoort
De achtertuin is 10 m breed en maar liefst 50 m diep. De tuin is gericht op het noordoosten.
Woning
Moderne, minimalistische woning, op het eind van een rij.
Bewoners
Gezin met twee tienerdochters. Wensen:
* nonchalante beplanting
* veel groen in de hoogte (in verband met schaduw en privacy)
* strak, overzichtelijk ontwerp
* vernieuwend, tijdloos en modern <dit snap ik niet, dit zijn toch verschillende stijlen?>
‘vernieuwend’: een beetje out-of-the-box, anders dan andere moderne tuinen, geen robot-tuin, maar warm, groen, charmant, gezellig, niet-stenig en -grijs,…
‘modern’: strak, rechte belijningen, aansluitend bij de moderne woning, een basis/hoofdstructuur die immer mooi blijft. Plantvakken, details en invulling, kan in de loop van de tijd wel worden gewijzigd…
‘tijdloos’, in de zin van: niet hype-gevoelig en duurzaam. Bijv.:
De kleiklinkers, zijn tijdloos, blijven voor altijd mooi en behouden hun ‘waarde’,
Verduurzaamd thermo-hout, met lange levensduur, vergelijkbaar met hardhout
De metalen vijverbak > nu is die zwart (= modekleur), maar kan in de toekomst geverfd worden … enz…
* vast, duurzaam geraamte van verharding
* plantvakken die zijn aan te passen aan toekomstige tendensen
* betaalbare tuinont
Producten & materialen
* Betontegels: megategels Smooth (Ebema)
* Gebakken klinkers: type ‘Oud Maastricht’ (Wienerberger)
* Schuttingen, tuinpaviljoen en fietsenberging: thermowood grenen
Toegepaste bomen en struiken
* Amelanchier lamarckii (krentenboompje)
* Juglans regia 'Broadview' (walnoot)
Vormsnoei
* Ilex x meserveae 'Blue Princess' (blauwe hulst)
* Taxus baccata (taxus)
Solitaire struiken
* Acer palmatum (Japanse esdoorn)
* Cornus kousa (Japanse kornoelje)
* Viburnum rhytidophyllum (sneeuwbal)
Struiken
* = wintergroen
* Buddleja davidii 'Black Knight' (vlinderstruik)
* Buddleja 'White Ball' (vlinderstruik)
* Caryopteris x clandonensis 'Heavenly Blue' (baardbloem)
Ceanothus thyrsiflorus var. repens (kruipende Amerikaanse sering)
Choisya ternata (choisya)
Euonymus fortunei 'Minimus' (klimkardinaalsmuts)
* Hydrangea paniculata 'Limelight' (pluimhortensia)
Nandina domestica (hemelse bamboe)
Osmanthus burkwoodii (schijnhulst)
Rhododendron 'Cunningham's White' (rododendron)
* Sambucus nigra 'Black Beauty' (vlier)
Sarcococca hookeriana var. humilis (vleesbes)
* Spiraea x arguta (sneeuwspirea)
Viburnum davidii (sneeuwbal)
Viburnum tinus (sneeuwbal)
